Bugun...
Türkiye’de habercilik, son yirmi yılda belki de tarihinin en büyük dönüşümünü yaşadı. Bir zamanlar sabahın erken saatlerinde gazete bayilerine koşar, günün haberlerini ancak ertesi gün öğrenebilirdik. Bugün ise haber, geliştiği anla sınırlı; saniyeler içinde cebimize düşüyor.
Bu hız ve erişilebilirlik ilk bakışta demokratikleşmeyi güçlendirmiş gibi görünse de, perde arkasında kimsenin pek konuşmadığı ağır bir yük var. O yük, bağımsız internet haber sitelerinin sırtında…
Büyük medya gruplarının internet siteleri var. Arkalarında holdingler, reklam gelirleri, siyasi ya da ekonomik destekçiler… Peki ya bağımsız internet haber siteleri? Onlar için durum çok daha zor. Ne belediyelerden düzenli destek alabiliyorlar, ne de devletin adil ve şeffaf bir fon mekanizması var. Tamamen kendi imkanlarıyla, deyim yerindeyse tırnaklarıyla kazıyarak ayakta durmaya çalışıyorlar.
En büyük sıkıntı, kuşkusuz personel giderleri. Bir haber sitesinin en az iki kişilik bir ekiple çalışması gerekirken, bugün tek bir personelin maliyeti bile 60 bin TL’yi aşıyor. Buna kira, internet, ofis ve teknik bakım masrafları eklenince tablo iyice ağırlaşıyor.
Özellikle Antalya’da dikkat çeken bir başka durum var: Belediyeler, kurumlar ve STK’lar yıl boyunca yüzlerce basın bülteni gönderiyor. “Bizim haberimizi girin, bizim etkinliğimizi duyurun” diyorlar. Ama işin gerçeği şu: Bu taleplerin hiçbirinde “haberciliğin bir emek olduğu” düşünülmüyor.
O kurumlar kendi bünyelerinde çalışan basın personellerine maaş ödüyorlar; ama bağımsız gazetecilerden aynı işi karşılıksız yapmalarını bekliyorlar. Oysa sahneye, sese, ikrama bütçe ayırabilen bir zihniyetin, habere bütçe ayırmaması kabul edilemez. Çünkü haber de bir hizmettir, haber de bir emektir.
Ekonomik darboğaz yüzünden birçok internet haber sitesi kendi muhabirini sahaya çıkaramıyor. Kendi araştırmasını yapamıyor, özgün içerik üretemiyor. Sonuçta ne oluyor? Aynı basın bültenleri, aynı fotoğraflar, aynı başlıklarla yüzlerce sitede yayınlanıyor. Yani aslında habercilik “kopyala-yapıştır”tan ibaret hale geliyor.
Bu da hem gazeteciliğin değerini düşürüyor, hem de toplumun haber alma hakkını zayıflatıyor. Çünkü ekonomik bağımsızlığı olmayan bir basın, yaratıcı ve özgün içerik üretemez.
Eğer gerçekten özgür ve demokratik bir basın istiyorsak, bağımsız internet medyasının yaşaması gerekiyor. Bunun için:
Devletin adil ve şeffaf destek mekanizmaları oluşturması,
Belediyelerin ve kamu kurumlarının basın bülteni göndermenin ötesine geçip, yerel basını güçlendirecek işbirliklerine açık olması,
Okurların da haberin bir emek ürünü olduğunu unutmadan, bağımsız mecralara abone olması ya da küçük de olsa destek sunması şart.
Unutmayalım: Gazetecilik sadece haber aktarmak değildir. Gerçeği araştırmak, kamu yararını savunmak, güç odaklarını denetlemek ve toplumun sesi olmak demektir.
Bugün dijitalleşmenin getirdiği hızın ardında, görünmeyen bir yük taşıyan bağımsız internet habercileri var. Onların emeğini görmezden gelmek, aslında kendi haber alma hakkımızı görmezden gelmektir.
Basını güçsüz bırakmak, demokrasimizi de güçsüz bırakmaktır.
